ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ

 Ο Αναξίμανδρος γεννήθηκε στη Μίλητο γύρω στο 610 π.χ. και πέθανε λίγο μετά το 564 π.Χ. Ήταν γιος του Πραξιάδη και μαθητής του Θαλή. Όπως και ο δάσκαλος του, δεν ήταν μόνο φιλόσοφος αλλά μεγάλος αστρονόμος, μετεωρολόγος, γεωγράφος και βιολόγος. Ο Αναξίμανδρος είναι ο πρώτος που έκανε μία μεθοδική προσπάθεια να εξηγήσει φιλοσοφικά όλες τις πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας εγκαταλείποντας τις μέχρι τότε μυθολογικές διατυπώσεις για την αρχή, τη γένεση και την φθορά των όντων.

Το μεγάλο βήμα, η μεγάλη τομή, που έκανε, ο Αναξίμανδρος με τη σκέψη του, είναι ότι εισήγαγε πρώτος στην ιστορία της φιλοσοφίας την έννοια του απείρου. Το άπειρον είναι η αρχή του κόσμου, η αρχή όλων των πραγμάτων, αυτό που είναι πίσω από την απέραντη ποικιλία και τις διαφορετικές τους ιδιότητες.

Το άπειρο του Αναξίμανδρου είναι απεριόριστο χωρικά, απέραντο χρονικά, απροσδιόριστο ποσοτικά. Είναι αγέννητο και αυτή του η ιδιότητα το διακρίνει από τη σταθερή αντίληψη του σημείου εκκίνησης και του τερματισμού. Δεν ταυτίζεται με καμιά από τις αισθητηριακά αντιληπτές μορφές, όπως το νερό, η φωτιά κ.λ.π. Το άπειρο είναι η πηγή πολλών κόσμων, είναι αθάνατο, αγέραστο και μη υποκείμενο σε φθορά, άρα «θείο».

Μέσα στο ένα , το άπειρο, περικλείονται, σπερματικά, τα πολλά, τα αντίθετα, τα οποία βγαίνουν με μια λογική λειτουργία αποχωρισμού. Το γίγνεσθαι κατά τον Αναξίμανδρο οφείλεται στην άνιση κατανομή αντίθετων ποιοτήτων: ψυχρό – θερμό, υγρό – ξηρό. Οι αντίθετες ουσίες κατά τον ίδιο βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση διαμάχης. Ο φιλόσοφος χρησιμοποιεί στην περιγραφή λειτουργίας του κόσμου την αρχή της ανταποδοτικής δικαιοσύνης. Η υπεροχή του ενός ή του άλλου από τους αντίπαλους κοσμολογικούς παράγοντες; Είναι περιορισμένη. Κανένας τους δεν έχει περισσότερα προνόμια από τον άλλο ούτε δρα ανεξάρτητος, γεγονός που καθιστά τον κόσμο ένα αυτοδύναμο και αυτοελεγχόμενο σύστημα ισορροπίας δυνάμεων.

Η άπειρη ύλη του Αναξίμανδρου αποτελεί την πρώτη φιλοσοφική έννοια του Θεού. Ο κόσμος δεν δημιουργήθηκε από τους θεούς ούτε κυβερνάται από τη θεία βούληση αλλά διέπεται από μια σταθερή κανονικότητα και ισορροπία.

Η σκέψη του Αναξίμανδρου και ιδιαίτερα η ιδέα του για την κοσμική δικαιοσύνη επηρέασαν βαθύτατα την πορεία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας. Ο Ηράκλειτος, ο Εμπεδοκλής, ανέπτυξαν με διάφορους τρόπους το κοσμολογικό αυτό σύστημα, ενώ οι ατομικοί φιλόσοφοι εξελίσσοντας το άπειρο του Αναξίμανδρου θα οδηγηθούν στο άπειρο κενό. Δικαίως λοιπόν θα μπορούσε ο Μιλήσιος αυτός φιλόσοφος να θεωρηθεί ο πρωτοπόρος στον τομέα της επιστήμης, ο ιδρυτής της ελληνικής κοσμολογίας και φυσικής φιλοσοφίας.